آرش خلیل‌خانه/

عباس عراقچی امروز در رأس یک هیئت از کارشناسان اقتصادی به پاریس می‌رود تا آخرین رایزنی‌های فنی و تخصصی را درمورد اجرای بسته پیشنهادی رئیس جمهور فرانسه دنبال کند. هیئت ایرانی در حالی به فرانسه می‌رود که هنگام ورودشان به این کشور تنها پنج روز تا پایان مهلت ایران برای اجرای گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای پس از خروج آمریکا از برجام باقی مانده و شمارش معکوس برای این رویداد مهم آغاز شده است.

محمود واعظی گفته است: ایران درباره اقدامات بعدی خود بر اساس برجام، تا دو تا سه روز آتی تصمیم‌گیری می‌کند. رئیس دفتر رئیس جمهوری افزود: پیشنهادی دو هفته گذشته بین ایران و فرانسه رد و بدل و به ما ارائه شد. بخش‌های قابل توجهی از این پیشنهاد را تغییر دادیم. این پیشنهاد نتیجه پنج ساعت مذاکره تلفنی رؤسای جمهوری ایران و فرانسه است. به نظر می‌رسد کارشناسان سیاسی، اقتصادی و بانکی ایران و فرانسه و یا شاید تروئیکای اروپایی عضو برجام مذاکرات سنگین، دشوار، پیچیده و کاملاً فشرده‌ای را پیش‌رو دارند؛ زیرا اتفاقی که در بیش از 15 ماه گذشته رخ نداده و وعده‌ای که طی این مدت عملی نشده، باید در مدت پنج روز عملی شود تا بتواند مانع از برداشتن گام سوم از سوی ایران شود.

تضمین امنیت کشتیرانی خواسته جدید ایران

حسن روحانی و امانوئل مکرون شنبه شب در آخرین گفت‌وگوی تلفنی خود آخرین رایزنی‌ها را پیش از این مذاکرات کارشناسی صورت دادند. رئیس جمهور کشورمان در این تماس بر تغییر ناپذیر بودن برجام تأکید و تصریح کرد اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را اجرا خواهد کرد. روحانی همچنین بر این موضوع تأکید کرد که در کنار 11 تعهد اروپایی‌ها برای حفظ برجام، تأمین امنیت کشتیرانی آزاد در همه آبراه‌ها از جمله خلیج فارس و تنگه هرمز، دو هدف اصلی ایران در مذاکرات کنونی است. این بدان معناست که یک موضوع و محور جدید به مطالبات ایران افزوده شده و آن تضمین امنیت کشتیرانی ایران از جمله نفتکش‌ها از سوی اروپا در برابر اقدامات آمریکایی‌ها برای اخلال در این مسیر است. اما به ازای آن ایران می‌تواند امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز را تضمین کند. با این حال امانوئل مکرون تنها به درست بودن مسیر این مذاکرات اشاره کرده و چشم‌اندازی از یک توافق در دسترس در کوتاه مدت را ارائه نداده است.

اما آنچه خوشبین بودن به این مذاکرات را بیش از پیش سخت می‌کند، اظهارات فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست که می‌گوید اجرای اینستکس به زمان زیادی نیاز دارد، آن هم در حالی که فرصت سوم ایران پنج روز دیگر به پایان می‌رسد. دو ماه پیش و زمانی که ایران گام دوم کاهش تعهدات خود را اجرایی کرد، موگرینی در اقدامی که حالا کاملاً نمایشی و دروغ بودن آن معلوم شده، مدعی آغاز به کار سازوکار مالی اتحادیه اروپا(اینستکس) شد تا به این بهانه اقدام ایران را در برداشتن گام دوم غیر موجه نشان دهد. محمود واعظی چند هفته بعد در گفت‌وگو با قدس آنلاین اظهار داشت تنها یک تراکنش آزمایشی در این قالب صورت گرفته تا اجرایی بودن اینستکس معلوم شود. حالا موگرینی می‌گوید همان یک تراکنش هم هنوز به اتمام نرسیده و زمان زیادی می‌برد.

نگرانی از وقت کشی اروپا

با این وصف هنوز این نگرانی وجود دارد که فرانسوی‌ها در این مذاکرات باز هم به دنبال گرفتن زمان و مجاب کردن ایران به تعویق انداختن گام سوم باشند. منصور حقیقت پور، مشاور امور بین‌الملل رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بسته پیشنهادی مکرون دو هفته پیش به دولت روحانی ارائه شده و در اختیار مقامات جمهوری اسلامی قرار گرفته و در جلسات مختلف مورد بحث و چکش کاری قرار گرفته می‌گوید: از این رو ذهن هیئت کارشناسی ایران و آقای عراقچی در مورد این بسته، جزئیات آن و مذاکرات فنی در پاریس خالی نیست و شاید ممکن باشد در این پنج روز هم به توافقی رسید، اما این موضوع عملاً به عزم اروپایی‌ها برای اجرایی کردن تعهداتشان بستگی دارد.

حقیقت‌پور در گفت‌وگو با قدس با تأکید بر اینکه باید در جزئیات و مسائل اجرایی مشخص شود که بسته آقای مکرون تا چه حد می‌تواند منافع ایران در برجام را تأمین کند، می‌افزاید: همان طور که آقای واعظی هم در مصاحبه اخیر خود اظهار داشت، بخش مهمی از پیشنهاد مذکور که مورد توافق گروه 7 قرار گرفته بود، از سوی تهران پذیرفته نشده و رد شدهه است؛ بنابراین همه چیز به انعطاف‌پذیری طرف اروپایی در مذاکرات پاریس بستگی دارد، اگر تأمین کننده مطالبان ایران نباشد، به طور حتم از سوی مقامات ایران این بسته رد خواهد شد. اما به طور حتم طرف مقابل هم پیشنهادهای اصلاحی همچون ما دارد. عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان می‌کند: این مذاکرات به معنای خریدن زمان برای اروپایی‌ها نیست و آن‌ها نباید تصور کنند که ایران برنامه خود و گام سوم را به تعویق خواهد انداخت. اگر اقدام عملی و مفیدی از سوی آن‌ها انجام نشود، ایران باید گام سوم را بردارد و این کار را خواهد کرد و این اقدامات در هر زمانی قابل برگشت خواهد بود، اما بهتر است آقای مکرون و شرکایشان عجله کنند و طرح قابل قبولی بدهند.